ස්වභාවික ජල චක්‍රය

වනාන්තරය හා පරිසරය

වනාන්තරය හා පරිසරය අතර ඇත්තේ දැඩි අනෝන්‍ය සබැදියවකි.එය මෙබදුය වනාන්තරයේ වර්ධනය හා ව්‍යාප්තිය කෙරෙහි දේශගුණය බලපායි.එවිට ඒ අවට 'විශේෂ දේශගුණික කලාපයක් 'බිහි වේ.එහි ප්‍රතිපලයක් ලෙස විවෘත ප්‍රදේශයක අපට දක්නට ලැබෙන දැඩි සුර්යතාපය,පාරසරික උෂ්ණත්වය,සුලන් වේගය හා වියළි ගතිය   ආදිය වනාන්තරය තුළ අඩුය.වනාන්තරය සිය පැවැත්ම සදහා ප්‍රභාසංස්ලේෂණය හා ශ්වසනය යන කාර්යයන් දෙක සිදු කර. එවිට වාතයේ අන්තර්ගත වී ඇති කාබන්ඩ්යෝක්සිඩ් ප්‍රමාණය අඩු කර වනාන්තරය විසින් දවල් කාලයදී ඔක්සිජන් පරිසරයට එක්කරනු ලැබේ.
මේ හැරුණු විට ගස් ශබ්දය උර ගැනීම,දුවිලි හා විකිරණශීලි ද්‍රව්‍ය පෙර බැහැර කිරීම වැනි කාර්යන් ඉටු වේ. එබැවින් ගස් රාශියක් සමන්විත වනාන්තරයක් මගින් ඉටුවිය හැකි මෙහෙය කොතෙක්ද යන්න වටහා ගැනීම දුෂ්කර නොවේ.වනාන්තරයක් තුල සිදුවන උත්ස්වේදන ක්‍රියාවලිය (Transpiration) වැස්ස වැටීමට දායක වේ.වනාන්තරයකට ඉහළින් පාවිගෙන යන ජාල වාෂ්ප සහිත වලාකුළු උත්ස්වේදනයේදී, ගස් වලට ඉහළින් විහිදෙන ජලවාෂ්ප වල ඇති ශීතල ගුණය නිසා ඝනිභවනයට පත්ව වැස්ස සේ ඇදහැලේ.    

මිහිමත ගස් වල ඉතිහාසය

වනාන්තරයක් යනු ලොකු කුඩා ගස් වැල් හා පැදුරු අදින් සමන්විත වන ගහනකි.එහි වැල්,පදුරු,පාසි හා ලයිකන ආදිය ඇතත්, ප්‍රධාන  ලෙස ගන්නේ ගස්ය. එහෙයින් අප ගසක් යනු කුමක්ද යන්න හදුනාගත යුතුය.ඒ මෙසේය 'ගසක් වූ කලී තනි ප්‍රධාන කදක් සහිත බහුවාර්ෂික කෂ්ටිය ශාකයකි. එහි කද කෙටි හෝ දිග විය හැකි. බොහෝ විට එහි පහල කොටසේ අතු අඩු වේ. තාල වර්ගයේ ගස් වල ශීර්ෂය සැදී ඇත්තේ පත්‍ර වලින් පමණි. ගසක් වැඩෙන්නේ එක්තරා විධිමත් රටාවකට අනුවයි.ගසක් වර්ධනය වී වැඩෙත්ම එහි අලුත් සෛල නිෂ්පාදනය වැඩි වේ.මෙසේ සිදුවන ගසක වර්ධනය,වර්ධන කලාව (Vegetative phase) සේත්,ඉන්පසු එළබෙන කලාව ප්‍රජනන කලාව (Reproductive phase) ලෙස හැදින්වේ.

මිහිමත ඇති විශාලතම ගස් ලෙස හැදින්වෙන්නේ 'සේක්වොයියා ගිගන්ටෙයා' (sequoia gigentea) නම් වර්ගයි.
එක්සත් ජනපදයේ බටහිර වෙරළාශ්‍රිත එම ගස් හමුවේ.මේ ගස් ලොව විශාලතම ගස් මෙන්ම වයස්ගතම ගස් ලෙසද හැදින්වේ.ඇතැම් ගස් වලට වයස අවුරුදු 4000කට වැඩ වැඩි බව සොයා ගෙන ඇත.

හරිත ලොවක්

ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වභාවික වනාන්තර, වනෝද්‍යාන සහ රක්ෂිත වනපෙත් පිළිබදවත්, ඒවායේ වැවෙන ශාක ප්‍රජාව, වාසය කරන සත්ව ප්‍රජාව සහ ඒවා  තුල පිහිටි ජලාශ ආදිය පිළිබද තොරතුරු ඇතුලත් වේ .